In deel één van deze serie hebben we besproken hoe het gebruik van middelen zoals borstels, schrapers en wissers, samen met andere schoonmaakmiddelen, onderdeel zijn van handmatige reiniging, om op effectieve wijze besmettelijkheden van oppervlakken en apparatuur te verwijderen. In vele gevallen is handmatige reiniging de beste praktische optie om iets schoon te maken, zeker wanneer het aankomt op het schoonmaken van complexe apparatuur.  Maar gaat handmatige reiniging alleen over bijvoorbeeld een werknemer die een handborstel gebruikt om het binnenoppervlak van een vervuilde tank schoon te maken? Zeker niet, het is veel meer dan dat!

Het begrijpen van de concepten

Schoonmaken betekent de verwijdering van zichtbaar vuil op een oppervlak.  Binnen de branche zijn de best practices en de wettelijke vereisten altijd geweest om te reinigen voordat het oppervlak gedesinfecteerd wordt. 

Reiniging moet niet worden opgevat als een "one-size-fits-all"-activiteit, aangezien verschillende factoren van invloed kunnen zijn op hoe, wanneer en waarom vuil van een oppervlak moet worden verwijderd.  Actieve reiniging kan op veel manieren bereikt worden en een enkele schoonmaakmethode kan overlap vertonen met verschillende reinigingsactiviteiten. 

Zoals wordt laten zien kan handmatige reiniging al dan niet gepaard gaan met de demontage van onderdelen van de apparatuur.  Bovendien is het belangrijk om het "schoonheidsniveau" te definiëren, wat een op risico gebaseerd besluit is en normaal gesproken afhangt van het type besmettelijkheden (vooral micro-organismen, allergenen en onbekend materiaal) dat moet worden verwijderd van een oppervlak.  Enkele factoren die van invloed zijn op het schoonheidsniveau worden hieronder uiteengezet:

• De vraag of de/het aanwezige besmettelijkheid/gevaar moet worden geëlimineerd of geminimaliseerd naar een acceptabel niveau tijdens het reinigingsproces.
• De vraag of de reinigingsactiviteit zelf de verspreiding van de besmettelijkheid minimaliseert.
• De vraag of de reinigingsactiviteit een schadelijke impact heeft op het oppervlak dat wordt gereinigd.
• De vraag of met de reinigingsactiviteit wordt voldaan aan de geldende regelgeving, normen en best practices.

Minimaliseer de verspreiding van besmettelijkheden tijdens het reinigen

Zoals hieronder wordt laten zien kunnen bepaalde reinigingsactiviteiten het risico op de verspreiding van besmettelijkheden vergroten, daarom worden ze als een hoog risico beschouwd.

Zoals afgebeeld is het gebruik van hoge druk-reinigingstechnieken een activiteit met een hoog risico in vergelijking met afvegen of schrapen.  Dit genereert namelijk vloeibare aerosolen en druppels, of deeltjes, die zich verspreiden over een aanzienlijke afstand, waarbij ze besmettelijkheden van het gereinigde oppervlak met zich meedragen.  Andere veelgebruikte handmatige reinigingstechnieken, zoals schrobben of vegen worden over het algemeen geclassificeerd als middelgroot risico en vereisen enige behoedzaamheid bij de uitvoering.  Het schrobben van vuile onderdelen met een borstel kan bijvoorbeeld beter worden gedaan door het onderdeel tijdens het schrobben onder water te dompelen, om de verspreiding van druppels die veroorzaakt wordt door het schrobben te minimaliseren. 

Kies het juiste middel voor de juiste taak

De selectie van handmatige middelen is van vitaal belang, aangezien dit de doeltreffendheid en de duurzaamheid van de reiniging en het daaropvolgende reinigingsonderhoud en de opslag sterk kan beïnvloeden. Enkele nuttige tips om middelen te kiezen worden hieronder uiteengezet:

• Kies het juiste borstelmateriaal voor borstels en bezems.  Borstels met harde haren zijn goed voor het verwijderen van hardnekkig vuil, met of zonder het gebruik van water, maar zouden oppervlakken kunnen beschadigen. Borstels met hele zachte haren zijn mogelijk niet effectief in het verwijderen van hardnekkig vuil van oppervlakken, maar zijn wel geschikt om fijne poeders op te vegen.
• Het is het beste om middelen in één kleur te gebruiken die eenvoudig te herkennen zijn door gebruik of hygiënische zone. Het op deze manier gescheiden houden van middelen draagt op aanzienlijke wijze bij aan het verminderen van kruisbesmetting in voedselfabrieken.
• Als er hoge temperaturen optreden bij operaties, gebruik dan middelen die bestand zijn tegen die hoge temperaturen.
• Evalueer of er speciale toepassingsmiddelen nodig zijn, bijvoorbeeld voor het uitvoeren van dieptereiniging, gedetailleerde reiniging of reiniging op hoog of laag niveau.
• Hygiënisch ontworpen middelen hebben normaal gesproken gladde oppervlakken, afgeronde randen en geen spleten waar besmettelijkheden zich kunnen ophopen en moeilijk te verwijderen zijn.  Vikan's UST-borstels en Ultra-Hygiëne-assortiment van handgrepen en wissers zijn goede opties om als hygiënische middelen te gebruiken in voedselproductiefaciliteiten die producten met een hoog risico verwerken.